AH…! ŞU SAĞ-SOL BEYİN ÖMRÜMÜZÜ TÜKETTİ

Yüzyıllardır ikili ilişkilerdeki sorun hiç bitmez…Herkes bir türlü dengini bulamaz ve bulduğu zaman işte ‘‘ ruh eşi mi buldum’’ der..

Aslında bulunan ruh eşi falan değilmiş meğer, bulunan sağ-sağ, sol-sol beyin tanışmasıymış. O yüzden biz de habire ‘‘beni anlamıyor, beni önemsemiyor’’ diye veryansın edermişiz.

Peki, bu beyinlerin derdi ne! akıllı akıllı orta yolu bulsalar olmaz mı?

Olur! Elbet olur da, kişi önce beyninin hangi tarafıyla hayata baktığını, karşısındakinin hangi tarafta olduğunu bilmesi gerekiyor ki, offf offf çok zor bir iş…!

Ancak, eğer mutlu olmak ve yanlış kulvarlarda hayatınızı tüketmemek için bunu öğrenmeye çalışmak, yaşam kalitenizi yükseltecekse denemeye değer.

Bilirsiniz? Gökyüzüne baktığımız zaman hepimiz aynı manzarayı görmek zorunda değiliz… Önemli olan yanınızdakilerle gökyüzüne bakmamızdır. Yani hedef mutluluk, sevdaysa artık sağı solu kaynaştırmak size kalmış.

Bakalım bakalım, bu sağ sol beyin bizim hayatımızı nasıl etkiliyor. Çünkü duygularımıza, davranışımıza, hayattaki beklentilerimize yön veren beyinlerimizdeki kullanım farkı.

Yapılan araştırmalar, her birimizin, birini diğerine tercih ettiğini ortaya koymaktadır. Bir tarafı baskın kullanma eğilimi olan kişilerin diğer taraf fonksiyonlarında yetersiz olabildikleri bilinmektedir.

Sol Beyin Lobu:
1. Sözel: İsimlendirmek, tasvir etmek ve tanımlamak için kelimeler kullanır.
2. Analitik: Şeyleri basamak basamak ve parça parça düşünür.
3. Sembolik: Herhangi bir şeyi ifade ederken sembol kullanır. (örnek: göz için Ø sembolü, toplama İçin +sembolü kullanır).
4. Soyut: Küçük bir parça bilgi çıkarabilir ve onu, tüm resmi tamamlamak için kullanır.
5. Geçici: Zamanı takip etme, ardışık işlemleri takip etme, önceliklere göre yapmak.
6. Rasyonel (akılcı-gerçekçi): sebep ve olgulara dayanarak sonuca varır, yargıya ulaşır.
7. Sayısal: Sayıları kullanarak sayar ve hesaplama yapar.
8. Mantıksal: Mantığa dayanarak sonuçlara ulaşır, bir şey mantıksal sırada diğerini takip eder. Örn. Matematik teoremleri veya iyi düzenlemiş, hazırlanmış tartışma.
9. Doğrusal: Doğrudan birbiriyle ilişkili fikirlere ait kavramlarla düşünür, sık sık yaklaşık yargılara ulaşır.

Sağ beyin lobu:
1. Somut: Dokunup hissedebileceği şeylerle ilgilenir.
2. Geçici olmayan: Zamansızlık duygusu.
3. Analog (benzer / örneksel): “Mantıksız”, şeyler arasındaki ilişkileri görür, metaforik (değişmeci, değişken) ilişkileri anlar.
4. Sezgisel: Sık sık tamam olmayan kalıplar, sezgiler, hisler ve görsel imajlara dayalı anlayış sıçramaları yapar.
5. Uzamsal / Uzaysal: Şeylerin arasındaki ilişkileri ve parçaların nasıl bir araya gelerek bütünü oluşturduğunu görür, anlar.
6. Suni / Yapay (Synthetic): Bütünü oluşturmak için parçaları bir araya getirir.
7. Sözel değildir: Şeylerin farkındadır, fakat kelimeler arasındaki ilişkilerde zayıftır.
8. Bütünsel: Şeyleri bütünlüğüyle görür, tüm şablon ve yapısını anlar, sık sık birbirinden uzak çıkarımlarda bulunur.
9. Rasyonel (akılcı-gerçekçi) değildir: Sebep ya da olguların esasına, temeline gerek duymaz, hüküm çıkarmayı askıya alma isteği içindedir. (hemen yargıya varmaz).

Beynimizin sağ ve sol tarafı bilgiyi farklı şekilde işler. Genelde her birey beyninin bir tarafını ağırlıklı olarak kullanır fakat düşünme ve öğrenme işlemleri her iki tarafta dengeli olarak kullanıldığında gerçek verimine ulaşır. Bunun anlamı daha az kullanılan tarafın güçlendirilmesi gerektiğidir. Aşağıdaki listede sağ veya sol beyin ile yapılan işlemler gösterilmiştir. Bu bilgilere bakarak beyninizin hangi tarafını ağırlıklı olarak kullandığınızı ve daha az kullandığınız tarafı nasıl güçlendirebileceğinizi bulabilirsiniz.

Doğrusal – Bütünsel İşlem

Beynin sol tarafı genelde bilgileri doğrusal bir yapı içinde, parçadan bütüne giderek işleme koyar. Parçaları alır, sıraya koyar ve mantığa uygun olarak düzenler ve sonra bir sonuca varır. Buna karşılık sağ beyin bütünden parçaya doğru ilerler yani bütünseldir, detaylardan önce bütün resmi görür. Sağ beynini ağırlıklı olarak kullanan kişiler, önceden genel bir özet verilmez ise ders takip etmekte zorlanabilirler. İşte bu nedenle sağ beyni ağırlıklı olan kişilerin bir seminere ya da derse katılmadan önce işlenecek konu ile ilgili hazırlık yapmaları ve ilgili kaynaklara göz gezdirmeleri oldukça önemlidir. Ayrıca bu kişiler önceden taslak hazırlamakta zorlanırlar. Bu gruptaki kişiler bir işi yapmadan önce neden yapması gerektiğini bilmeye ihtiyaç duyan kişilerdir.

Düzenli – Rastgele İşlem

Doğrusal bir yapı içinde çalışmaya ek olarak beynin sol tarafı bilgileri düzenli bir şekilde işleme koyar. Bu kişiler genelde liste yapıcılardır. Eğer beyninizin sol tarafını ağırlıklı olarak kullanıyorsanız sizde günlük plan yada program yapmak yada envanter çıkarmak gibi çalışmalardan zevk alıyorsunuz demektir. İşlerinizi sıra ile bitirmeye ve her biten işi listenizde işaretlemeye özen gösteriyorsunuz. Aynı şekilde yeni bilgileri sıra ile öğrenmek sizin için daha kolaydır. Örneğin: Matematik. Buna karşıt olarak sağ beyin bilgileri rastgele işleme koyar. Eğer siz bu gruba giriyorsanız muhtemelen bir konudan bir konuya atlıyorsunuz demektir. Önceliklerinizi ortaya koymada da en az beyninin sol tarafını kullanan birisi kadar iş yapabilirsiniz. Projeleriniz yarım kalabilir ya da bitirmekte gecikebilirsiniz. Fakat bunun nedeni çalışmadığınız ya da tembel olduğunuz için değil muhtemelen başka bir iş üzerinde daha çalıştığınız içindir. Sizden günlük, haftalık ya da yıllık program yapmanız istendiğinde isyan etmeye hazırsınızdır. Fakat gerçekte rastgele düşünce yapınız nedeni ile program yapmanız gerçekten gerekir. Bu sizin başarılı olmanız için yapmanız gereken en önemli işlerden biri sayılabilir.

Soyut – Somut İşlem

Beynin sol tarafı soyut konularda hiç bir zorluk çekmez. Örneğin harfler, kelimeler ya da matematiksel işlemler sayılabilir. Bu gruptaki kişiler kolaylıkla kelimeleri ya da matematik formüllerini ezberleyebilir. Beynin sağ tarafı ise her şeyin somut olmasını ister. Bu kişiler gerçek objeleri görmek, hissetmek, onlara dokunmak isterler. Sol beyine karşıt olarak sağ beyin kelimeleri cümle içinde görmek, formüllerin nasıl çalıştığını anlamak isterler.

Mantıksal – İçgüdüsel İşlem

Sol beyin bilgileri doğrusal olarak, düzenli bir biçimde ve mantıklı bir şekilde işler. Beyninizin sol tarafını kullandığınız zaman bilgileri parça parça ele alırsınız. Birisini dinlerken detayları dinlersiniz böylece mantıklı bir sonuca varabilirsiniz. Buna karşılık eğer beyninizin sağ tarafını kullanıyorsanız içgüdülerinizi kullanıyorsunuz demektir. Bir matematik probleminin cevabını biliyor ama bu sonuca nasıl ulaştığınızı bilmiyor olma ihtimaliniz çok yüksektir. Test yaparken doğru cevapları içgüdüleriniz ile bulursunuz ve çoğunlukla bu tahminleriniz doğru çıkar. Sonuç olarak bir işin doğru olduğu hissini veren sağ beyindir. Özetlemek gerekirse yazı yazarken beyninizin sol tarafı gramere dikkat ederken, sağ taraf ise yazının anlamına bakar.

Kelime – Davranış İşlemi

Beyninin sol tarafını kullanan kişiler kendilerini kelimeler ile ifade etmekte pek zorlanmazlar. Buna karşılık beyninin sağ tarafını kullanan kişiler ne demek istediklerini çok iyi bilmelerine rağmen doğru kelimeleri bulmakta zorlanırlar. Buna en güzel örnek birisinin yol tarifi vermesini dinlemektir. Sol beynini kullanan birisi muhtemelen “Buradan itibaren üç bina sonra sağa dönün, bahçe sokağına döneceksiniz. İki kilometre gittikten sonra çiçek sokağına doğru sola dönün…” şeklinde bir tarif verecektir. Buna karşılık beyninin sağ tarafını kullanan bir kişi “Oradaki evden (evi göstererek) sağa dön (sağı göstererek). Sonra mavi boyalı binayı geç ve ikinci ışıklara varana kadar git. Işıklara gelince benzin istasyonun yanından sola dön…” şeklinde görsel bir tarif verecektir. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi sağ beyin her şeyi görsel olarak algılar. Eğer bir yere not almazlarsa muhtemelen bilgileri unuturlar. Genelde şemalar, resimler ya da grafik görüntüler daha iyi hatırlamalarını sağlar. Okurken ya da dinlerken bilgileri görsel imgeler olarak beyinlerine aktarırlar.

Gerçeklere dayalı – Hayallere dayalı İşlem

Beynin sol tarafı olayları gerçek hali ile olduğu gibi ele alır. Bu grupta bir kişi yeni bir ortama girdiği zaman kolaylıkla uyum sağlayabilir. Fakat sağ beynini kullanan birisi için durum farklıdır. Onlar içinde bulundukları ortamı değiştirmeye çalışırlar. Sol beyin kuralları bilmek ve ona göre davranmak ister. Eğer kural yok ise muhtemelen kendileri kural koyup uygulamaya başlarlar. Kurallara uymayan sağ beyin aynı zamanda daha yaratıcı ve duygusaldır. Duygular sağ tarafta işleme konulduğu için bu kişiler duygusal olarak yaşadıkları olayları hatırlamakta daha başarılıdırlar.

Bu bilgilerden yola çıkarak benim de beynimin sağ tarafını daha çok kullandığımı gördüm. Peki, bu bize neyi ifade ediyor?

Geçenlerde bir arkadaşım şunu dedi. ‘‘Ben annem için çok üzüldüm, çünkü evliliği boyunca sonra fark ettim ki, hep mutsuzdu.’’

Nedenine gelince Çünkü anne sağ baba sol beynini kullanıyordu. Sağ beyin görselliğe önem verir, duygusaldır, sevildiğini takdir ve övgü sözleriyle anlar. Sol beyin mantıksal olduğu için sonuç odaklıdır.

Sağ beyin süslü püslü şık bir sofra hazırlar eşine sevdiklerine, sol beyin o sofraya oturur ve ‘‘ooo eline sağlık, sevdiğim yemekmiş’’ der daldırır kaşığı…

Peki, aslınsa sağ beyin ne istiyordur ‘‘aman ne güzel bir sofra ellerine sağlık…’’ Beklenen gerçekleşmeyince mutsuzluk…

Lakin sol beyin sağ beyinli bir eşe sahip olduğunu bilse ve kendini zorlayarak bu iki kelimeyi söylese olay bitecek…

Sağ beyin yıllar geçse de durmadan sağ beyine sorar ‘‘beni seviyor musun?’’ Çünkü bilse de bu sözü duymak ister. Buna karşılık sol beyin ‘‘ herhalde sevmesek burada işim ne?’’ der. Sonuç onun için önemlidir çünkü…

Hepimiz beynimizin solunu ya da sağını kullanıyoruz. Önemli olan bunu fark edip ikisini birden kullanmaya çalışmak yoksa kimse ne Mars’dan ne Venüs’den geldi…

Şimdi birde kendinize bakın bakalım siz de hangi taraf daha çok çalışıyor?

Her zaman olduğu gibi hoşça kalın, sağlıklı kalmaya çalışın!

Not: Her gün bir görgü kurallı yazacağım… Özel İstek.

‘‘Umumi yerlerde bağırarak konuşmak hem saygısızlık hem de çevreyi rahatsız eden bir davranıştır.’’